Ahbaplık (Özet) : Ahbaplık, her şeyden önce bir düzen demektir. Fakat hukukun öngördüğü düzen, fiilen gerçekleşatır bir düzen bileğildir. Ahbaplık, toplum içinde insanların sahi nasıl davrandıklarını bileğil, nasıl davranmaları icap ettiğini gösterir. Ahbaplık, kendisine uyulmak ve uygulanmak muhtevain vardır. Türe kıymeti nedeniyle, insanlar arası ilişkileri bir düzene vurunmak, içtimai dirimın gerçekleşmesini getirmek gerek. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Ahbaplık düzeni, doğduğu andan itibaren bireyin karşısına akseptans edilmesi ve uyulması gereken, mutlak çın kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kadar, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle toplum içinde insanların gidiş ve davranışlarının haklar kurallarına uymaması, her çağ mümkündür. “İşte haklar, âdem davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir mekanizma, bir bütündür.” İnsan-âdem, âdem-tabiat ilişkilerinin insanlığın müşterek çıkarı ve huzuru muhtevain evrensel ilkelerle güvence altına kırmızıınmasıdır. Ahbaplık, insanlık seviyesi muhtevain göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birfena görüş ortaya atıktır. Bunlar kaynağı: tanrı, dershane çıkarları, toplum sözleşmesi, tabiat ve insanlar olarak belirten görüşlerdir. Ahbaplık Nedir Ahbaplık, toplumun genel menfaatini veya fertlerin ve toplumun müşterek iyiliğini getirmek maksadıyla konulmuş olan ve amme gücüyle desteklenen kaide, kazı ve seçimın bütünüdür. Henüz geniş bir tanılamamıyla haklar, adalete yönelmiş içtimai evetşamma düzenidir. Ahbaplık Kelime Mazmunı Ahbaplık kelimesi Arapça “kazı” kökünden gelir ve kazı kelimesinin çoğşanlı olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Gündüz feneriçda “kazı” kelimesinin çoğşanlı “beddua’kak”tır. Türk Gönül Kurumu’na gereğince haklar kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yapmış oldurım gücünü belirleyen yasaların bütünüdür”. Bunun dışında hukukun “haklar” medlulı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, hukuk medlulında da kullanılır. Teknik Mazmunı Ahbaplık dönemden döneme değişmiş olduğu muhtevain hala doyurucu bir tanılamam dokumalamamıştır. Kant “Ahbaplıkçular hala hukukun tanılamamını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok akseptans edilen tanılamamı ise: “Belli başlı bir zamanda belirli bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması talih zoruna (müeyyide) ilgilanmış kurallar bütünüdür.” Bilimsel bir disiplin olarak haklar, kendi içinde çizgi olarak ikiye ayrılır. Genel olarak hukukun kişiler arası ilişkileri iş yer kısmına Özel Ahbaplık, kişiler ile talih veya devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Amme Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Uygar Ahbaplık, Ticaret Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna cevap Esas Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku amme hukukunun serlıca alt dallarıdır. Ahbaplık Kuralları ve Özellikleri Hukuku diğer toplumu organizatör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik talih tarafından güvenceye kırmızıınmış ve cebri yapmış oldurımlara ehil olmasıdır. Ahbaplık kuralları âdem davranışlarını düzenler ve bulunmuş olduğu toplumun kadir yargılarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği yardımıyla misil nitelikteki bütün durumlarda uygulanması katkısızlanır. Yapmış oldurım (Müeyyide) Ahbaplık yerında yapmış oldurım amme gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek muhtevain kullanılır. Ahbaplık düzenini katkısızlamayı ve korumayı ammaçlayan yapmış oldurımlar gene haklar düzeninin öngördüğü şekilde namına getirilir. Maddi ve içsel yapmış oldurımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yapmış oldurımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken içsel yapmış oldurımlar bu durumları hapsetmek muhtevain kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, hapishane ve tıkır cezaları; esas hukukunda siyasetten men, vurgun mantinota; algı hukukunda algı ve gizliceçılık cezaları kadar derece derece haklar dallarında derece derece yapmış oldurımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile ilişkin çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız icabında; dimaği bir irade olarak gören kuramlar, irade dışı olarak gören kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların bazılar felsefik bileğil ortaya konduğu dönemin sorunlarını çözmek veya politik görüşleri haklar biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali hak olan haklar, genel olarak şu şekilde tanılamamlanabilir: “Ahbaplık, adalete yönelmiş içtimai bir evetşamma düzenidir.” Bu tanılamamdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu namına getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, teamül yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak istenen, hukukun içtimai dirimı düzenleyip insanların pasış ve emniyet içinde bir arada evetşamalarını katkısızlamaktır. 2. Kılgı Yarar (Sosyal İhtiyaçların Içinlanması) Hukukun teamül amacını, içtimai gerçeklik belirler. Ahbaplık bu fonksiyonu ile toplum içinde yaşayan insanların, birbirleri ile kurmak zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, psikolojik bir varlık olarak insanoğlunun dokumasından meydana gelen ihtiyaçlarını karşılamaya çkırmızıışır. Ahbaplık bu fonksiyonu ile veladet, tezevvüç, ölüm vb. önemli biyolojik vakaları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir haklar düzeni dirimın çizgi gerçeklerini görmezden gelemez. Ahbaplık düzeni, insanoğlunun tabii dokumasına ve bundan müterakki gelen ihtiyaçlarına birebir bulunmak zorundadır. Ahbaplık önemli ölçübile, hesaplı gerçeklere bile bağlıdır; hesaplı gereksemelara uymalı ve onları karşılamalıdır. 3. Türe Ahbaplık bu fonksiyonu ile belirli bir organize altına aldığı toplumsal gereksinimlerı, özü salt bir eşitlik düşüncesi olan hak ölçüsüne vurarak ciddi kimliğini kulaklıır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En gücük tanılamamıyla hak, “bir eşitlik düşüncesi”dir. “Türe, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) bulunmak üzere iki derece derece anlamda kullanılır. Türe gerçekte ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, yiğitlik, fazilet medlulında şahsi bir özelliği deyimler. Isim her çağ haklı olana yönelir, her insana kendine düşeni bildirmek uğrunda ötümlü ve bileğişlemmez bir çaba gösterir. İşte bu gidiş ve çabayı gösteren hak, özne (süje) ile ilişkin oluşundan ötürü öznel (sübjektif) hak olarak nitelenir. Bir yiğitlik olan öznel adaletin dışında ve ondan önce nesnel (objektif) bir hak nosyonı vardır. Nesnel hak, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin müşahhas durumlarda gerçekleştireceği ilişik biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte haklar yerında hukuki kadir olarak söz konusu olan hak bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü haklar, insanlar arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve rüşvetlanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar bütünüdür.” Maşer muhtevaindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini muhtevaaziz kurallar bütünü olarak haklar, bu bileğerlendirmelerde hak ölçüsünü kullandığı ve işletmek yerinde bulunmuş olduğuna gereğince, adaletin böylecene, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Ahbaplık normlarında hak acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Bulunan haklar ne denli adaletlidir ? İşte burada yasa üstü hak nosyonı ortaya çıkmaktadır. Bu, bütün haklar sistemine ve sistemlerine hükümran kâin, nesnel ve salt bir kadir niteliğindeki adalettir. Ahbaplık bir toplum düzenini muhtevaerir. Hukukun varlık sebebi bile adalettir; icap bulunan düzeni gözlemek, gerekse onu bileğişlemtirmeyi meşrulaştırmak muhtevain her çağ adalete servurulur. Nesnel ve yasa üstü hak hukukta karşımıza oturmuş haklar düzenlerinin birincil örneği, olması gereken haklar medlulında haklar idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile hak, bulunan haklar düzenlerinin kendisine birebir olup olmadığı açısından bir kadir ve değerlendirme ölçüsü olabilir. Gine bu özelliği ile hak, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun hazırlamak amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile olumlu ve olumsuz karşılıklı ilişkilerde kâin bu üç fonksiyon muvazene içinde olduklarında, adil bir haklar düzeninin gerçekleşmesi katkısızlanır. Normal olarak bütün haklar normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak haklar, hem adaleti gerçekleştirecek, hem içtimai evetşamma uyacak, hem bile bu içtimai dirimın pasış içinde sürebilmesi muhtevain bir düzen görünümünü katkısızlamaya çkırmızıışacaktır.

afyon şirket avukatı